Art. 25. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem.
Art. 25. § 2. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności gdy sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
Art. 25. § 3. Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu.
Art. 25. § 4. Osoba, która w obronie koniecznej odpiera zamach na jakiekolwiek cudze dobro chronione prawem, chroniąc bezpieczeństwo lub porządek publiczny, korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.
Art. 25. § 5. Przepisu § 4 nie stosuje się, jeżeli czyn sprawcy zamachu skierowany przeciwko osobie odpierającej zamach godzi wyłącznie w cześć lub godność tej osoby.
Art. 423 Kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi.
Art. 15 Nie popełnia wykroczenia, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem.
„Instytucja obrony koniecznej ma na celu nie tylko ochronę dobra bezprawnie i bezpośrednio zaatakowanego, ale również kształtowanie zasady, że prawo nie powinno ustępować przed bezprawiem” SN, 27.7.1973 r.
„Uprawniony do obrony przed bezprawnym bezpośrednim atakiem na jakiekolwiek dobro nie ma żadnej powinności ustępowania przed atakiem, w tym i uciekania przed napastnikiem. Od napadniętego zależy więc, czy zechce się bronić, używając środków niezbędnych do odparcia ataku”, SA w Krakowie, 20.3.1996 r.
„instytucja obrony koniecznej pozwala na użycie każdego niezbędnego środka obrony w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie, zaś rodzaj użytego narzędzia nie może przesądzać o przekroczeniu tej obrony, jeżeli odpierający zamach nie rozporządzał innym, mniej niebezpiecznym narzędziem.”, SN, 23.7.1980 r.
„działanie obronne sprawcy działającego w obronie koniecznej przekraczać musi swą intensywnością intensywność zamachu, by było ono skuteczne.”, SN, 14.6.1984 r.
„Nie można nikomu odmówić prawa do tego, by trzymał napastnika na odległość za pomocą takiego przedmiotu, jaki się nadarzy, choćby napastnik atakował gołymi rękami. Napadnięty bowiem nie ma obowiązku wdawać się w bijatykę z napastnikiem i narażać się na ciosy po to, by podjętej przez siebie obronie przed bezpośrednim bezprawnym zamachem nadać formę wyrównanego pojedynku”, SN, 9.3.1976 r.
„Złapanie przez oskarżoną za nóż, który był jedynym przedmiotem mogącym powstrzymać napastnika, nie może być potraktowane jako użycie niewspółmiernego środka obrony. Z istoty bowiem samej obrony koniecznej wynika, iż przeciwdziałanie, którym odpiera się realny, bezprawny zamach, aby osiągnęło swój cel, musi być skuteczne. Skuteczność taka zachodzi wówczas, kiedy przeciwdziałanie zawiera w sobie element przewagi nad omawianym bezprawnym działaniem.”, Sąd Apelacyjny w Katowicach, 15.10.1998 r.
„...Osoba napadnięta nie ma obowiązku ani ratowania się ucieczką, ani ukrywania się przed napastnikiem w zamkniętym pomieszczeniu, ani też znoszenia napaści ograniczającej jej swobodę, lecz ma prawo odpierać zamach wszelkimi dostępnymi środkami, które są konieczne do zmuszenia napastnika do odstąpienia od zamachu...”, SN, 4.2.1972 r.
„Uprawniony do obrony przed bezprawnym bezpośrednim atakiem na jakiekolwiek dobro nie ma żadnej powinności ustępowania przed atakiem, w tym i uciekania przed napastnikiem. Od napadniętego zależy więc, czy zechce się bronić, używając środków niezbędnych do odparcia ataku”, SA w Krakowie, 20.3.1996 r.
„Pogląd o subsydiarności obrony koniecznej sprzeczny jest z samym brzmieniem przepisu art. 25 § 1 KK. Prawo do obrony koniecznej ma bowiem charakter nie subsydiarny lecz samoistny.”, SN, 9.4.2002 r.
„Bezpośredniość zagrożenia wchodzi w grę również wówczas, gdy istnieje wysoki stopień prawdopodobieństwa, że zagrożone atakiem dobro zostanie zaatakowane natychmiast, w najbliższej chwili”, SN, 11.12.1978 r.
„Bezpośredniość zamachu wchodzi w grę również gdy istnieje wysoki stopień prawdopodobieństwa, że zagrożone atakiem dobro zostanie zaatakowane w najbliższej chwili. Zamach taki rozpoczyna się już w chwili, gdy zachowanie sprawcy ukierunkowane na naruszenie dobra prawnego jest tak zaawansowane, że brak przeciwdziałania doprowadzi do istotnego niebezpieczeństwa dla dobra prawnego. Słusznie przeto podkreśla się w doktrynie, że obrona konieczna dopuszczalna jest także wtedy, gdy zagrożenie dla dobra prawnego wprawdzie jeszcze nie nastąpiło, ale jest nieuchronne, a zwłoka w podjęciu akcji obronnej może mieć ujemne następstwa dla skuteczności obrony.”, SN, 4.2.2002 r.
„Obrona konieczna (art. 25 § 1 k.k.) obejmuje nie tylko odpieranie
zamachu w fazie jego realizacji, ale także stadium obiektywnie
zaistniałego bezpośredniego zagrożenia zamachem, jak również w wypadku
jego nieuchronności, o ile nie zostanie podjęta natychmiastowa akcja
obronna." W szczegółowym uzasadnieniu Sąd objaśnia te kwestie
następująco: "Należy podkreślić, że nie jest warunkiem koniecznym
podjęcia działania obronnego wyczekiwanie do chwili, aż napastnik
przystąpi do realizacji zamachu. Taki wymóg stawiałby napastnika w
sytuacji korzystniejszej od ofiary, gdyż konieczność jego wypełnienia
udaremniałaby w wielu wypadkach skuteczność obrony, a w rezultacie
sprzeniewierzałaby się samym podstawom aksjologicznym, na których
opiera się kontratyp obrony koniecznej.
Znamię bezpośredniości zamachu trzeba zatem tak pojmować, by zgodnie z
intencją ustawy, ochrona osoby, w którą zamach jest wymierzony, była
nie tylko prawnie gwarantowana, lecz zarazem efektywna, a przy kolizji
dóbr, by nie korzystało z priorytetu dobro napastnika kosztem dobra
osoby atakowanej. Przyjąć zatem należy, że prawo do obrony koniecznej
obejmuje nie tylko odpieranie bezprawnego zamachu w fazie jego
realizacji, ale także w stadium obiektywnie zaistniałego
bezpośredniego zagrożenia bezprawnym zamachem na dobro prawne. Nie
wychodzi poza granice obrony koniecznej udaremnienie spodziewanego
aktu agresji, jeśli in concreto jawi się on jako nieuchronny w wypadku
niepodjęcia natychmiastowej akcji obronnej.”, SN, 1.2.2006 r.